Większość kafli ceramicznych to płytki kalibrowane, ale są także rektyfikowane, które zachowują większą dokładność wymiarową. Czy w związku z tym zasady ich układania są inne?
Świat płytek ceramicznych szokuje bogactwem. Do mozaik składających się z drobnych kostek i modeli wielkoformatowych dołączyły gigantycznych rozmiarów płyty slim, kafelki formatem i fakturą naśladujące klepki podłogowe, płytki z przestrzenną ozdobną strukturą, płytki okrągłe, heksagonalne bądź wycięte w inny kształt. Wiele z nich, zwłaszcza tych o dużym formacie, to płytki rektyfikowane, produkowane z wykorzystaniem bardzo precyzyjnie działających maszyn.
Czym jest rektyfikacja?
Płytki produkowane standardowymi metodami mają pewną cechę, która co trzeba wyraźnie podkreślić nie jest ich wadą. Nie zachowują mianowicie idealnej powtarzalności wymiarowej. Nawet w ramach jednej partii poszczególne kafle mogą się minimalnie różnić długością i szerokością. Na szczęście fugi między nimi maskują później i niwelują te różnice. Płytki tego rodzaju nazywa się kalibrowanymi.
Rektyfikacja to proces precyzyjniejszej obróbki krawędzi płytek. Ich brzegi są po wypaleniu szlifowane, dzięki czemu prawie nie występują różnice wymiarów między poszczególnymi płytkami danego modelu i wymiaru. Ich krawędzie zachowują kąt prosty.
Czym jest kalibracja?
Kalibracja polega na dobieraniu wypalonych płytek tak, żeby tworzyły sortymenty o maksymalnie zbliżonych wymiarach. Po opuszczeniu pieca ich krawędzie nie są poddawane dalszej obróbce, więc w efekcie są one lekko zaokrąglone. Zgodnie z normą PN-EN 14411 dopuszczalne różnice wymiarowe płytek kalibrowanych mogą sięgać +/- 0,6%. Im więc większe są takie płytki, tym różnice wymiarów mogą być znaczniejsze.
Rektyfikowane, ale nie bez fugowe!
Z nieznanych przyczyn rozpowszechnił się mit, że płytki rektyfikowane są płytkami bez fugowymi. Okładziny z elementów przyklejanych do podłoża pracują. To znaczy, że wykonują drobne ruchy, na przykład w rezultacie jego odkształceń lub zmian temperatury. Brak fug pozbawiłby je ochrony. Spoiny działają bowiem jak dylatacje przejmujące część naprężeń. Dzięki nim jedna płytka nie napiera bezpośrednio na drugą, co niechybnie spowodowałoby pęknięcie którejś z nich lub obydwu. Fugi być muszą, ale te wokół płytek rektyfikowanych mogą mieć zdecydowanie mniejszą szerokość w porównaniu z okładzinami wykonywanymi ze zwykłych kafli. Podczas gdy normalne fugi mają nawet 8 mm szerokości, spoiny między płytkami rektyfikowanymi są węższe przynajmniej o 6 mm, a czasem o 7 mm. Nie zapominajmy o jeszcze jednej, dość istotnej kwestii. Płytki czasami ulegają uszkodzeniu. Dzięki obecności fug można usunąć którąś z nich i nie zniszczyć przy tym sąsiednich.
Czy warto stosować płytki rektyfikowane?
Jak najbardziej. Choćby z tego względu, że wykonana z nich okładzina podłogowa lub ścienna będzie się wyróżniać
bardziej płaską powierzchnią niż zwykła. Nie dość bowiem, że płytki mniej różnią się między sobą pod względem długości i szerokości, to mają też identyczną grubość. Wymieniona wcześniej norma odnośnie do płytek kalibrowanych dopuszcza bowiem różnice grubości w zakresie +/- 0,5%. Obserwując okładzinę z płytek rektyfikowanych pod kątem i pod światło, nie zauważymy charakterystycznych zagłębień w miejscach fug. Jeśli tylko dobierzemy zaprawę spoinową o barwie podobnej do koloru płytek, fugi staną się praktycznie niewidoczne. Uzyskamy tym samym okładziny sprawiające wrażenie monolitycznych, wykonanych z jednej dużej płyty. Im większe płytki zastosujemy, tym wyraźniejszy będzie efekt.
Płytki rektyfikowane wymagają fugowania!
Ogólne zasady dotyczące układania płytek rektyfikowanych pokrywają się z zasadami wykonywania okładzin z płytek kalibrowanych. Istnieją jednak drobne różnice. Przede wszystkim należy pamiętać, że podłoże pod takie płytki, zwłaszcza te wielkoformatowe, musi być bardzo równe i gładkie. Glazurnik może więc zalecić wykończenie
podkładu poprzez jego szlifowanie lub ułożenie wylewki samopoziomującej. Do płytek rektyfikowanych, wokół
których wykonywane będą bardzo wąskie fugi, stosować trzeba klej wysoko elastyczny, który pomoże w kompensowaniu naprężeń. Klej nanosimy metodą podwójnego smarowania – na podłoże i na spód każdej z płytek. Trzeba także zrobić szerokie, elastyczne fugi silikonowe na obwodzie każdej z okładzin oraz w narożnikach. Do spoinowania takich płytek przeznaczone są specjalne zaprawy spoinujące do wąskich fug – 1-6 mm, w tym również takie, które mają podwyższoną elastyczność. Darujmy sobie fugi dekoracyjne, na przykład zawierające brokat, bo przy tak małych szerokościach spoin trudno będzie dostrzec i docenić ich urodę. Nie trzeba też chyba dodawać, że potrzebne będą odpowiednio małe krzyżyki, dzięki którym wąska spoina w każdym miejscu będzie miała identyczną grubość, a między płytkami zachowane zostaną kąty proste. Szczególnego znaczenia nabierają tu dylatacje, zwłaszcza gdy powierzchnie okładzin są duże. Szczeliny dylatacyjne powinny wydzielać pola o bokach około 3 na 3 m, a w wąskich przejściach – 1 na 1,5 m. Trzeba je wypełnić materiałem trwale elastycznym rozprężną taśmą lub sznurem z pianki poliuretanowej albo zastosować specjalne listwy dylatacyjne rozmieszczane przed przyklejeniem płytek.